Günümüzde hem pratik hem de çeşitlilik sağladığı için bolca tüketilen dondurulmuş gıdalar ne kadar sağlıklı? İşte Detaylar!
Günlük yaşamın temposu ve koşturmacası gıda tüketiminde de hızlı olma gereksinimi doğuruyor. Ancak dondurulmuş gıdaların nasıl tüketilmesi gerektiği ve ne kadar sağlıklı olduğu bizleri düşündürüyor.
sözcü.com yazarlarından Nazan Doğaner Halıcı’nın aktardıklarına göre, Beslenme ve Diyet Uzmanı Güzin Çaltı Yener, dondurulmuş gıdaların sağlıklı tüketim şekline ve yanlış tüketimde meydana gelebilecek sağlık sorunlarına değindi.
Güzin Çaltı Yener dondurulmuş gıdaları şu şekilde açıkladı:
“Dondurma işlemi sağlıklı tüketim için doğru yöntemlerle ve güvenli şekilde yapılmalıdır. Muhafaza sürelerini uzun tutmak için, dondurulmuş gıdaların hava geçirmez ambalajlar içinde dondurulması ve dondurucunun sıcaklığının -18°C’de korunması önemlidir. Çok uzun süre dondurucuda bekletilen gıdaların kalitesi ve lezzeti azalabilir. Bu nedenle mümkünse dondurucuda saklama sürelerini kısa tutup bir an önce tüketmeye çalışmak, dolaptan benzer dondurulmuş ürünlerin tüketiminde ilk dondurulanların önce tüketimini sağlamak, soğuk zincir denilen dondurulmuş gıdanın transferi icap ettiğinde hızlı hareket edip donmuş besinin uygunsuz çözülmesine fırsat vermemek dondurulmuş gıdaların saklanmasında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar olarak sıralanabilir.
Evde yapılıp dondurulan gıdalarda besin değeri kaybı olabilir. Ancak bu kayıp, doğru yöntemlerle en aza indirilebilir. Bunların en başında taze ve kaliteli malzemeler kullanmak gelir. Çünkü taze malzemeler daha fazla besin değeri içerirler. Ayrıca dondurma işlemini hızlı bir şekilde gerçekleştirmek de besin değerlerini korumada önemlidir. Dondurucunun sıcaklığını kontrol etmeyi ihmal etmemek gerekir. Bir diğer önemli konu da; yiyecekleri hava geçirmez kaplarda saklamak, buzdolabında dondurma işlemine uygun poşetler kullanmak, dondurulmuş gıdaların tazeliklerini, dondurulmadan önceki koku ve yapılarını korumak bakımından değerlidir. Dondurulan yiyeceklerin üzerine tarih koyarak tüketim sırasını takip etmek, dolaptan benzer dondurulmuş ürünlerin tüketiminde ilk dondurulanların önce tüketimini sağlamak, ilk giren ilk çıkar kuralına uymak ve özellikle çözünmüş pişirilmiş yiyecekleri daha sonra yerken ısıtma aşamasında da besin değerlerini daha fazla kaybetmemek için düşük ateşte yavaşça ısıtarak ve aşırı pişirmekten kaçınmak diğer önemli ipuçları olarak sıralanabilir.
Hangi besin ne kadar süre saklanabilir?
Dondurulmuş gıdaların muhafaza süreleri son derece önemlidir. Bu süreler, ürün türüne ve saklama koşullarına bağlı olarak değişebilir. Gıdaların dondurulmuş olarak saklanma süreleri özellikle lezzet ve besin değerleri açısından en iyi sonuçları elde etmek için dikkate alınmalıdır. Sebze ve meyveler 8-12 ay arasında; etler ve deniz ürünleri 3 ile 12 ay arasında saklanabilir. Balık 2-3 ay gibi daha kısa bir süre saklanabilirken, kırmızı et ve tavuk 6-12 ay gibi daha uzun süre dayanabilir. Hazır ve yarı hazır dondurulmuş yemekler, ultra işlenmiş kategorisinde dondurulmuş hazır ürünler genellikle 3-4 ay arasında saklanabilir. Bu ürünlerin etiket bilgileri dikkatle incelenmelidir. Ekmek ve pastane ürünleri, hamur işleri ise 2-3 ay arasında buzlukta muhafaza edilebilir.
Paketli dondurulmuş gıda ürünlerini açtıktan sonra tüketme süresi, ürünün türüne ve saklama koşullarına bağlı olarak değişebilir. Açılan dondurulmuş gıda ürününün ambalajı üzerinde son kullanma tarihi veya tüketim tarihi belirtilmişse bu tarihe dikkat etmek gerekir. Dondurulmuş gıdaların ambalajları açıldıktan sonra 1-2 gün içinde tüketilmeleri önerilir. Açılan gıdanın sadece bir kısmı kullanılacaksa geri kalan kısmı çözülmeden hava almayan şekilde tasarlanmış bir saklama kabı veya sızdırmaz güvenilir bir buzdolabı poşet içinde saklanabilir. Tabii yine tüketim süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır.
Dondurulmuş gıdaların çözdürülmeye çalışılması sırasında yapılan en büyük hata sabırsızlıktır. Besini hızlı çözülmek doğru değildir. Örneğin, ısıtıcı üstüne koymak, sıcak suyun içinde bekletmek, güneşte çözdürmeye çalışmak gibi yöntemler besinlerin doğal yapısındaki enzimlerin çalışması ve kimyasal tepkimeleri başlatabilir. Böylece mikrobiyal gelişme faaliyete geçerek bu durum sağlığa zararlı hale gelebilir. Dondurulmuş gıdaların güvenli bir şekilde çözdürülmesi için kullanılabilecek yöntemler; buzdolabında (bu yöntem sırasında gıdayı buzdolabında bekletirken mutlaka bir kap içinde tutmalı böylece çözünme esnasında dolaptaki başka bir besine çapraz bulaş riskleri de azaltılmalıdır), soğuk suda (Hızlı bir çözünme gerekiyorsa, gıda sızdırmaz bir torba içinde soğuk su altında da çözdürülebilir) ve mikrodalga (Bu yöntemi kullanırken gıdanın tüm bölgelerinin eridiğinden emin olmak önemlidir. Dikkatli olunmalı ve sık sık kontrol edilmelidir, çözdürülecek gıdanın üzeri cam bir tabakla kapatılmalıdır) özelliğiyle çözdürmedir.
Gıdayı çözdürdükten sonra, tüketimi öncesi iyice pişirmek gerekir. Kısmi çözünmüş gıdaları tekrar dondurmak yerine hemen bir kerede kullanmak gıda güvenliği açısından son derece önemlidir. Çünkü tekrar dondurma işlemi mikrobiyel faaliyetlere neden olabilir. İçerisinde mikroorganizmaların üremesine ve özellikle bir sonraki kullanımda besin zehirlenmelerine neden olabilir. Bu durum özellikle şeker hastalığı ve yüksek tansiyon gibi kronik sağlık sorunları olan kişiler için risk oluşturabileceği gibi yanlış dondurulmuş gıdaların tüketilmesi durumunda gastrointestinal rahatsızlıklar ve enfeksiyonlar gibi sağlık sorunları da ortaya çıkabilir. Bu nedenle, gıdaların doğru şekilde dondurulması ve çözdürülmesi önemlidir.
Dondurulmuş gıdaları satın alırken güvenilir markaları tercih edin ve ürünlerin ambalajını dikkatlice inceleyin. Paketlerin hasar görmemiş olmasına, ürünlerin donmuş halde olmasına dikkat edin. Alışveriş sırasında en son sepete koyulması gereken ürünlerin dondurulmuş gıdalar olduğunu unutmayın. İnternetten alışverişlerde mümkün olduğunca dondurulmuş gıda ürünlerini sipariş etmeyin. Yakın mesafe alışverişe önem verip soğuk zincire uyulduğuna emin olun. Saklama koşullarına dikkat edip ürünleri dondurucunuzun içinde en düşük sıcaklıkta; -18°C veya daha düşük sıcaklıkta saklayın ve tüketim sürelerini takip edin. Dondurulmuş gıda ambalajlarının içerik listesini dikkatlice okuyup katkı maddeleri, koruyucular ve fazla şeker veya tuz içeren ürünlerden kaçınmaya çalışın. Böbrek hastaları, tansiyon hastaları, alerjen faktörlere duyarlılığı olan, tuzsuz yemeyi gerektiren özel bir beslenme durumu olan kişiler, özellikle etiket okuma konusunda bilinçli olmaya; ürünlerin üzerindeki uyarıları göz ardı etmemeye çalışmalıdır.”